Geachte heer,

Uw berichtje over het verwijderen van de affiches van de vzw “Opvang Tekort”, is via de partij uiteindelijk tot bij mij gekomen. Ik werk als adviseur gehandicaptenzorg op het kabinet van minister Mieke Vogels.

De vzw Opvang Tekort is me goed bekend, evenals hun recente campagne met de bewuste affiches. Ik wil voorop duidelijk stellen dat iedereen het recht heeft om zijn mening (in dit geval ongenoegen) te uiten omtrent een bepaald beleid. In die zin keur ik de –al dan niet georkestreerde- vernielingen af.

Het is steeds de houding van dit kabinet en van de minister geweest om ‘andersgezinden’ met open vizier tegemoet te treden en met hen in dialoog te gaan. Ook Opvang Tekort heeft reeds meerdere keren een forum gekregen op overlegvergaderingen op het kabinet of bij hoorzittingen en bezoeken die de minister ‘ten lande’ aflegde.

Toch wil ik van de gelegenheid gebruik maken om een aantal bedenkingen te formuleren.

1.      Correcte gegevens ?

Op de affiche wordt gesproken van 6.352 mentaal gehandicapte mensen op de wachtlijsten. Dit cijfer is pertinent onjuist. De wachtlijsten die op initiatief van MiekeVogels als een beleids- en programmatie-instrument worden gebruikt, zijn een verzameling van alle personen met een handicap. Dus van mensen met zintuiglijke, lichamelijke en verstandelijke beperkingen. Het cijfer zelf is eveneens foutief geïnterpreteerd: het cijfer is een momentopname waarbij zowel mensen die op korte termijn een oplossing nodig hebben, als mensen die zich preventief hebben laten registreren door elkaar staan. Het zou correcter zijn om te spreken van de wachtenden met urgentiecode 1 en 2, en dan is die groep  ongeveer 3.500 mensen sterk (waarbij ik al 1.500 wachtenden op PAB mee inreken!)

In het recentste nummer van Handiscoop (toch wel een blad uit onverdachte hoek en zeker niet kritiekloos naar onze minister!) staat duidelijk te lezen in het artikel “ de waarheid over de cijfers”, pag 16-17, dat de cijfers die het Vlaams fonds  heeft gepresenteerd in het Vlaams parlement correct zijn: 2.209 opvangplaatsen zijn er structureel tekort.

Het is precies omdat deze cijfers niet bediscussieerbaar zijn dat onze minister er is in geslaagd  om de voltallige Vlaamse regering te overtuigen om een meerjarenplan te aanvaarden.

Samengevat: Mieke Vogels heeft het probleem scherp zichtbaar gemaakt, én heeft de Vlaamse regering overtuigd om in vijf jaar tijd dit structureel probleem weg te werken.

2.      Beeldvorming

Uit bovenstaande mag blijken dat het huidig gehandicaptenbeleid, geen mensen in hun hemd laat staan ! Jaar op jaar heeft Mieke Vogels in de begrotingsbesprekingen bijkomend krediet verkregen om de wachtlijsten aan te pakken: in deze legislatuur is reeds meer dan 374 miljoen euro (3 miljard Befr) bijkomend geld geïnvesteerd.

Voor het eerst is de programmatie gebaseerd op wetenschappelijk gefundeerde cijfers, en reële behoeften van mensen. We hebben komaf gemaakt met de oude werkwijze waarin de programmatie werd uitgedrukt in een promille van de bevolking: 3,4/1000 personen is gehandicapt en vraagt opvang. Dank zij de correcte provinciale wachtlijsten kennen we nu de nood van mensen en de regionale verschillen en kunnen het beleid hierop afstemmen. Zij die jarenlang in de kou bleven staan, krijgen nu eindelijk een perspectief aangeboden.

In de marge vind ik het weinig respectvol en nogal plat om mensen met een handicap in het straatbeeld te brengen als sukkelaars en achtergestelden. Ik vind het verwonderlijk dat ouderverenigingen en organisaties van gebruikers, die al jaren strijden voor een positieve beeldvorming en voor inclusie en integratie, niet sterker zijn opgekomen tegen de bewuste en weinig smaakvolle affiches, die een clichématig en verouderd (?)  beeld verspreiden. Of moeten we de ‘vandalen’ in die hoek gaan zoeken?

3.      Eénzijdig

Een drukkingsgroep als Opvang Tekort kan een belangrijke rol spelen in het gehandicapten-landschap. De vroegere benadering van de zorgopvang, blijkt in onze samenleving te leiden tot ellenlange wachtlijsten. Niet enkel is er méér geld nodig – we moeten het ook anders besteden. In die vernieuwing vinden zowel emancipatorische krachten (pab, beschermd wonen, ambulante ondersteuning in thuissituaties, PGB), als de puur financieel en budgettair bezorgde denkers elkaar. We moeten durven nadenken over de toekomst, in termen van haalbaarheid, zorgvernieuwing, vraaggestuurde zorg (waarbij het individu en zijn persoonlijke zorgnood het uitgangspunt moet zijn). In deze discussie blijft Opvang Tekort afwezig. Daar is de boodschap ‘voor iedereen een plaats in een instelling’. Er is geen oog en oor voor de wensen van de persoon met een handicap zelf (dat kunnen ze immers niet!).

Het verhaal dat onze minister vertelt, is veel genuanceerder. De gebruiker is de expert om te zoeken naar een gepaste oplossing. Ook mensen met verstandelijke beperkingen, kunnen zelf en/of met de hulp van mensen uit hun directe omgeving en die hen goed kennen, de juiste opvang bepalen. Niet het (toevallig) openvallen van een plaats in een voorziening mag bepalen wie waar wordt opgevangen, waarbij men zich dikwijls moet inschrijven in een volledig hulpaanbod, vaak van aan de kindertijd, tot aan de dood.

Een modern en toekomstgericht beleid moet mensen keuzes aanbieden. Als in een gezin een kindje met een handicap geboren wordt, moet het mogelijk zijn dat (één van de) ouders kunnen kiezen om zelf de opvang te doen. Hierbij moet steun geboden worden om de draagkracht van het gezin niet te overbelasten (thuisbegeleiding, persoonlijk assistentiebudget). Het pab zorgt er tevens voor dat het financieel mogelijk wordt om bijvoorbeeld deeltijds te gaan werken. Anderzijds mogen mensen blijven kiezen voor de gedeeltelijke of totale opvang in de bestaande voorzieningen. Maar het moet een bewuste keuze blijven, niet de alles-of-niets situatie die het totnogtoe is geweest.

Is alles nu in kannen en kruiken?  Neen, er moet nog heel wat gebeuren. Maar als ik praat met mensen uit de sector, dan is de geest positief. Er zijn ontegensprekelijk perspectieven, voor alle sectoren (ambulant, semi-residentieel, pab) – dit jaar alleen al bijna 30 miljoen euro of 1,2 miljard fr nieuw geld!

De middelen zijn er, laat ons nu goed doordacht werk maken van een toekomstgericht en vernieuwend beleid.

Steeds bereid tot een open en opbouwend gesprek,

Pierre De Smedt
Adviseur gehandicaptenbeleid
Kabinet minister Mieke Vogels

Pierre.desmedt@vlaanderen.be
02/553.24.39.